Bình Giảng Thơ Lu Hà Do Thu Hà Diễn Ngâm Phần 25

Bài thơ “Tiễn Bạn Lên Đường Tòng Chinh“ của tôi có 9 khổ 36 câu, cảm dịch từ bài thơ “ Tống Biệt Hành“ của Thâm Tâm có 5 khổ rưỡi 22 câu. Bài thơ “Tống Biệt Hành“ của Tâm Tâm chỉ gọi là hay với những ai cảm xúc èo uột, hiểu chữ nghĩa mập mờ,  bài thơ này rất phù hợp với phong trào Việt Minh, Vệ Quốc Đoàn thời đó, trong quân tác

tuyển binh mộ lính. Còn tôi suy nghĩ sâu xa mà phỏng đoán tâm trạng nỗi niềm u uẩn của Thâm Tâm từ chỗ chán đời thất tình với cô Khánh nào đó. Vậy chàng quyết làm một Kinh Kha liều mình như chẳng có xông pha mũi tên hòn đạn hiến dâng máu thịt mình cho Tổ Quốc, như vậy về phương diện nào đó là đáng khen.

 Nhưng phần bày tỏ tâm trạng với người thân khi chia ly thì tôi chê Thâm Tâm có máu lạnh, chả có tình cảm gì thật chan chứa xót xa ngậm ngùi với mẹ, chị gái, em trai…. Nên tôi chuyển dịch từ thể hành của Thâm Tâm sang song thất lục bát để có ý sửa sai lại tâm hồn thi sĩ. Thâm Tâm dùng những chữ vô cảm giống như các kiếm khách giang hồ. Kinh Kha khi vác dao báu đi giết Tần Thủy Hoàng vì cảm kích thái tử Đan biếu cho mình một bàn tay con gái ngọc ngà. Kinh Kha trong bữa tiệc tống biệt mình ra đi, có khen cô gái hầu rượu có bàn tay đẹp thì thái tử Đan giết cô gái đó chặt đôi bàn tay biếu Kinh Kha. Kinh Kha còn thủ cả trong bọc của mình một cái đầu lâu tướng Tần bị Tần Thủy Hoàng truy nã, người này tự nguyện chết để dâng lên khi triều kiến. Vậy Kinh Kha chẳng có lý tưởng chí lớn quái gì hết mà chỉ là anh một chàng hảo hán quân tử Tàu, quân tử nho,  kiếm khách giang hồ trọng tín nghĩa lời hứa tình bạn mà đi làm thích khách. Thâm Tâm cũng lại muốn làm một Kinh Kha  vượt qua bờ sông Dịch, còn ở miền Bắc là sông Cầu, sông Đuống gì đó, với cương vị Vệ Quốc Đoàn sau đổi tên là Bộ Đội.

 Tôi thì trái lại mô tả sâu sắc tình cảm gia đình đằm thắm nhớ thương xót xa buồn thảm khác hẳn với Thâm Tâm. Về phần thơ của Thâm Tâm tôi miễn bình giảng để dành phần cho các nhà bình thơ nặng cân nặng ký Việt Nam.


Tiễn Bạn Lên Đường Tòng Chinh

cảm tác theo ý thơ của Thâm Tâm: Tống Biệt Hành

Lên đường tòng chinh có ý nghĩa tích cực, như là  nghĩa vụ quân sự ở một quốc gia có chiến tranh thanh niên cần phải lên đường ra mặt trận, nung nấu ngày chiến thắng ca khúc khải hoàn trở về với cha mẹ vơ con gia đình. Còn Tống Biệt Hành nhiều người khen ngợi cái tiêu đề và nội dung bài thơ, còn tôi thì chê vì cái tiêu đề và cả nội dung như tống khứ, tống tiễn biền biệt cho chết bờ chết bụi ở đâu, đừng có vác mặt trở về nữa thà chết qúách đi cho rảnh, cho hết nợ đời nợ tình, nợ trần ai. Tôi cứ viết thẳng ý nghĩ của tôi về bài thơ của Thâm Tâm như thế đó. Những ai còn mê muội kiến văn học vấn kém cỏi có sùng bái tôn thờ Thâm Tâm cũng chớ nên vội bực dọc giận giữ với tôi. Cùng tả về tâm trạng người lính xa ra đình tôi và Thâm Tâm là hai thái cực trái ngược nhau. Bạn nào có dịp đọc khộng càm thấy ngao ngán sao bởi những chữ:

“Thì không bao giờ nói trở lại

Ba năm mẹ già cũng đừng mong“
hay:
“Người đi? Ừ nhỉ, người đi thât

Mẹ! thà coi như chiếc lá bay

Chị! thà coi như là hạt bụi

Em! ừ xem như hơi rượu cay“

Thôi bây giờ tôi không muốn nhắc lại đoạn nào thơ Thâm Tâm nữa. Tôi không hứng thú mà chú ý vào việc bình giảng để tri ân Thu Hà ngâm thơ rất hay và làm món quà tinh thần để lại cho nhân thế nhân dịp xuân Đinh Dậu.

“Đưa tiễn bạn lòng buồn vời vợi

Tôi có nghe sóng dội trong lòng

Hoàng hôn rỏ giọt sương trong

Thác ghềnh mây phủ bước đường trần ai“

Mô tả tâm trạng người lính ra chiến trường mà mang nỗi lòng quê hương xóm làng nặng trĩu.

“Bụi hồng trần người đi kẻo mỏi

Xa gia đình sớm tối bâng khuâng

Không sông thiếu bóng trăng vàng

Nỉ non hò hẹn lỡ làng tuổi xuân“

Văn chương chỉ bụi bặm; chỉ xã hội phồn hoa, hoặc chỉ cõi đời người ta. Cụ Nguyễn Du bằng hai câu thơ rất ý nghĩa:
“Sự đời đã tắt lửa lòng
 Còn chen vào chốn bụi hồng làm chi!“
Ra đi là hụt hẫng tuổi xuân, xa vắng người yêu cha me vợ con, đêm đông ngồi gác co ro trong rừng xanh tuyết thắm. Giống như tâm trạng của tôi thời làm lính mở đường ở Nam Lào:

Giấc Mơ Trường Sơn

Mấy tháng trời nhai mãi địa liền

Tàu bay rau đất mọc loèn xoèn

Mật vàng xanh đỏ ruồi bu đến

Sốt rét từng cơn nhớ tổ tiên

Hai mùa mưa nắng gió vàng da

Chống gậy liêu xiêu mắt ướt nhoà

Đằng đẵng tháng ngày mong mỏi tết

Thư nhà xa tít gió mây xa

Một chiều ảm đạm gọị lên chơi

Có bức thư riêng đã mở rồi

Ký ninh thuốc đắng nghe vượn hú

Đau lòng con lắm lệ từng rơi!

Run tay tôi đọc bức thư cha

Gió rét từng cơn nấc nghẹn ngào

Bom nổ đạn bay vùng tọa độ

Chớp xanh chớp đỏ tắt lời thơ

Tro tàn lơ lửng kiếp đời côi

Công trạng xem ra có thế thôi

Phá núi mở đường thông chiến lược

Tháng ngày mòn mỏi áng mây trôi

Mới mười bảy tuổi phải lên đường

Xa mẹ xa em cả mái trường

Gác bút vác dao ra mặt trận

Anh hùng dũng sĩ mộng hoài vương

Một quãng đời qua trận gió bay

Hào quang tia chớp để ai hay

Núi sông kêu gọi cho chủ nghiã

Băng tuyết trời Âu hận đắng cay

Hỡi ai đâu đó vẫn còn mơ

Chống Mỹ lời vàng vẳng tứ thơ

Ra trận muà này ôi đẹp quá!

Mà lòng phơi phới chốn bơ vơ

Thế kỷ qua rồi ngoặt gió đông

Bạn thù đôi ngả lẩn vào trong

Tuyên truyền báo chí liên hoàn trận

Chỉ chết thằng ngơ đứng giữa đường...

            

                  

Chú thích: Điạ Liền: là loaị rau mọc loà xoà sát đất

                  Tàu Bay: loaị rau  cao như cây rau caỉ, xanh lè

22.12. 2007. Lu Hà

“Dáng côi cút trên con đường nhỏ

Dặm nẻo xa ấp ủ chinh nhân

Quyết nuôi chí lớn phong trần

Thương người Li Khách dấn thân hiểm nghèo“

Muốn học làm Kinh Kha vì một lời hứa với thái tử Đan mà cũng gọi là nuôi chí lớn.

“Mẹ ở lại ba thu mòn mỏi

Chẳng an tâm còm cõi chờ mong

Hoa sen nở rộ đầm chuông

Khuyên em hai chị tuôn dòng lệ rơi !“

Khổ này mô tả tình thương nhớ mẹ và hai người chị

“Chiều hôm trước tỉ tê trò chuyện

Nhắn nhủ hoài căn dặn thiết tha

Sáng nay trời chửa vào thu

Em trai mắt biếc nghẹn ngào khăn tay“

Thuơng nhớ em trai

“Em bé nhỏ chia ly bịn rịn

Đi thật rồi biết đến khi nao

Bao giờ anh trở lại nhà

Mẹ sầu như chiếc lá đa cuối mùa“

Tả nỗi buồn của người mẹ khổ như thế nào khi đứa con dứt ruột ra đi không biết sống chết ra sao?

“Khăn tay ướt đầm đià nhỏ lệ

Chị thương em hạt bụi mù xa

Em cay giọt rượu la đà

Đời say thì mấy mùa thu lá vàng“

Tả cảnh mấy chị em quyến luyến bịn rịn chia ly

“Gió heo hút nửa vầng trăng tỏ

Mây thu về bóng đổ thềm vương

Ngậm ngùi Li Khách vấn vương

Tiếng đời xô động chiến trường thê lương“

Nỗi lòng người lính chiến coi mạng sống như sợi lông hồng đành phải cắn răng chịu đựng gạt bỏ tình riêng.

“Hoa phượng vĩ phố phường chen chúc

Tiếng ve sầu thúc giục gọi ai

Bờ ao liễu phủ u hoài

Mưa rơi tầm tã canh dài lệ chan…!“
16.2.2010

Tả tâm trạng nhớ nhà nhớ quê huơng, của tôi da diết như thế nào. Tôi và Thâm Tâm hai người lính hai tâm hồn thi sĩ trái hẳn nhau là thế đó.


Hồn Vọng Tình Quê

tri ân Trần Thu Hà ngâm thơ

Thơ lai láng sóng dâng cuồn cuộn

Hồn mây bay lôi cuốn Hằng Nga

Lửa lòng sáng rực Ngân Hà

Thâm Tâm đắm đuối sa bà vấn vương

Trần Thị Khánh quê hương thầm gọi

Lu Hà ơi! Buốt nhói tim đau

Bụi hồng khỏa lấp vàng thau

Trái tim thi sĩ dãi dàu nắng mưa

Đất Champa hàng dừa nức nở

Bình Định sầu than thở Qui Nhơn

Thu Hà diễm lệ tủi hờn

Hoài lang dạ cổ cung đờn thơ say

Rượu cứ rót canh chày hạc lỷ

Hội Tao Đàn tri kỷ tri âm

Miền Trung công chúa âm thầm

Huyền Trân phảng phất tình thâm giống nòi

Đảo Nhơn Châu mặn mòi cá nước

Cù Lao Xanh rạo rực Đèo Mông

Hoàng hôn trăng sáng biển Đông

Thuyền ai thấp thoáng má hồng ngẩn ngơ

Đàn hải âu bơ vơ sứ sở

Mải vui chơi còn nhớ bến tình

Dạt dào khắp cả hành tinh

Xôn xao Đinh Dậu cô mình ngâm thơ!

21.1.2017 Lu Hà