Trả Lời Vương Ngọc Minh Về Hữu Loan

Làm [Thơ] Gì Rồi Cũng Chết.

Thế là "người bị đày đọa

- tự đọa đày nhất việt nam

bị nhũng nhiễu

- tự nhũng nhiễu nhất việt nam"

qua đời...

ông hữu loan lúc trẻ

làm bài "màu tím hoa sim"

cho đến giờ hãy còn nhiều người khen.

hay tin ông chết

- sáng nay

giữa ngổn ngang.. cái bàn/ cái ghế

cái muỗng/ cái ly [bản tin] tờ báo

tôi muốn đặt vấn đề lại

- hay ở chỗ nào?

vương ngọc minh.

Thưa Anh Vương Ngọc Minh! Cái điều anh tâm sự thành thơ và tôi cũng dùng thơ để tâm sự lại với anh. Theo tôi bài thơ Màu Tím Hoa Sim hay là bởi chữ tâm. Lối viết giản dị nông dân của Hữu Loan đã khoan sâu vào lòng người nông dân hay người lính vệ quốc đoàn Việt Nam. Hữu Loan chỉ có một cô Đỗ Thị Lệ Ninh người vợ mới cưới, chết đuối trên sông và cũng chỉ có một Màu Tím Hoa Sim độc nhất vô nhị mà thôi. Hữu Loan không có nhiều cô Lệ Ninh chết đuối nữa để khóc thành thơ, thành nhiều bài Màu Tím Hoa Sim.

Định mệnh thật trớ trêu. Nghe nói vợ Tố Hữu cũng đã từng yêu Hữu Loan, hai người họ từng là cặp uyên ương thanh mai trúc mã. Tố Hữu vì ghen tuông, biết vợ mình chỉ có Hữu Loan trong lòng mà y nổi điên nổi khùng lên, một kiểu mượn gió bẻ măng để diệt tận gốc đối thủ tình ái. Bài thơ Màu Tím Hoa Sim như cái tát vả vào mặt Tố Hữu. Bà Tố Hữu vì vậy mà thương cảm Hữu Loan và tiếc sao mình không thành vợ thành chồng với anh chàng thi sĩ đa tình, đa cảm như Hữu Loan mà hằng ngày bà cứ phải chung chăn chung gối với một tên thi sĩ đầu nậu giả cầy có máu lạnh của đảng? Vì lý do cá nhân và bài thơ này cũng quá bi lụy thương đau theo lối ngôn ngữ dân gian mộc mạc nhà quê rất chân tình. Nhưng theo lối suy nghĩ của Tố Hữu, của Mao, của Hồ là tiểu tư sản phản động, cản trở cuộc đấu tranh giai cấp của Đảng, làm mủn lòng bước đường hành quân ra mặt trận đánh Pháp cho Tàu của những con cừu Vệ quốc đoàn, ngô nghê sẵn sàng lao vào chỗ chết hiến thân xác cho đảng. Nên Tố Hữu quyết tâm đày đoạ Hữu Loan để trả thù cá nhân. Gọi là: "Nhất tiễn song điêu" , vưà trả thù riêng vưà đánh cả nhân văn giai phẩm. Thực ra Hữu Loan đâu phải là nhà thơ nhà văn chuyên nghiệp viết nhiều như cánh ông Trần Dần, Lê Đạt, Nguyễn Hữu Đang? Hữu Loan bị khổ nạn là như vậy đó, đóng gạch, thồ đất, con cái bị trù dập khổ vạ lây là một điều dễ hiểu.

Cho nên bài thơ này người ta mua lại với lý do tế nhị để giữ bản quyền chỉ có 100 triệu đồng theo tôi vẫn còn ít. 100 triệu đồng VN khoảng 5 ngàn € tương đương tháng lương của một kỹ sư bình thường ở các nước văn minh, ngoài ra còn phải đóng thuế 10 % cho nhà nước là 10 triêụ đồng VN. Nhà nước cộng sản đã đày đoạ ông xuống tận cùng của kiếp người còn muốn kiếm chác thêm ở con người khốn khổ khốn nạn này 10 triệu đồng na thì thử hỏi là cái giống gì? 90 triệu còn lại chia đều cho 10 đưá con là 60 triệu. Hữu Loan giữ lại 30 triệu để phụng dưỡng tuổi già. 30 triệu đồng khoảng 1500 € (1500 € bằng lương thất nhiệp cuả một người lao động ở các nước văn minh ). Nghe vậy cũng đủ ứa nước mắt rồi Anh Minh ạ!

Cũng có thể  họ đòi thuế 10 % cho vở diễn của họ được kín đáo? Không bị lộ tẩy do chính công an đóng giả một nhà doanh nghiệp giàu có xính thơ? Câu hỏi của Anh rất đúng không sai, và tôi đã làm thơ tâm sự trả lời anh.

Còn bàn về nghệ thuật thì theo tôi bài thơ này của Hữu Loan  tính nghệ thuật quá kém, giống như bài thơ con nai vàng đạp lá muà thu của Lưu trọng Lư vậy.

Họ chẳng ở thứ hạng gì cả, một người thì làm thơ tự do, câu chữ tuôn ra vô tội vạ, người thì làm thơ ngũ ngôn không có niêm luật.

Nhưng cả hai bài thơ ngô nghê đó lại được khen hay vì nó phù hợp với trình độ cuả những người cộng sản thất học, hay những anh lính bộ đội nông dân nhà quê kém hiểu biết về văn chương thơ phú. Họ chỉ cần đọc lên thấy êm tai, tủi tủi buồn buồn và họ khen hay thì nó là hay. Riêng Lưu Trọng Lư nghe nhiều người bảo con nai vàng cuả anh bắt cóc từ Pháp sang, chả là anh hay đọc thơ Pháp và dịch đại ra? Ngắn ngủi tủn mủn nhưng cũng lâm ly ra phết phù hợp với những người có trí nhớ kém và dễ thuộc lòng.

Tôi chỉ chê tính nghệ thuật gieo vần thủ pháp thôi, chứ thơ tự do như vậy là quá hay. Thơ làm ra phải đảm bảo hai yếu tố hồn thơ sự rung cảm và nghệ thuật. Riêng Hữu Loan đã đảm bảo yếu tố thứ nhất là sự rung cảm và tâm hồn. Nhưng cũng có nguời làm thơ tính nghệ thuật cao ví dụ như làm thơ đường thuận nghịch chẳng hạn, bằng trắc niêm luât đâu ra đấy nhưng chỉ là lối chơi chữ cầu kỳ, đọc bài thơ lên chán ngấy vì thiếu tâm hồn cảm xúc. Nếu thuận nghịch được mà đọc lên có rung cảm tâm hồn ý nghĩa thì tuyệt vời rồi.

Theo tôi: Nếu Hữu Loan hay Lưu trọng Lư muốn trở thành thi sĩ thực sự thì các ông phải học tập nhiều hơn nưã như các vị Tản Đà, Nguyễn Bính, Hồ Dzech , Hàn Mạc Tử chẳng hạn. Chứ viết tự do theo kiểu đại trà như Hữu Loan thì không ổn. Làm như vậy có khác chi đánh sổ số đâu, không phải ai cũng đa cảm đa sầu tốt bụng như Hữu Loan mà khóc vợ thành thơ được? Có thể lắm trong một lúc sự đau khổ lên đến đỉnh điểm tâm hồn sẽ thăng hoa đến cảnh giới của hồn thơ. Trường hợp những cơn xốc mạnh như bị tra tấn, bị đày đoạ nhiều như kiểu Nguyễn Chí Thiện cũng có thể thành thơ, hết tra tấn hết đày đoạ thì không còn thơ nưã nếu cứ viết theo lối tự do? Mà có viết thì là thơ con cóc, muốn nổi thì phải có đài, báo chí quảng cáo như thơ chống Mỹ của Phạm Tiến Duật vậy.

Cho nên muốn làm thơ thường xuyên người thi sĩ phải luôn học hỏi nghiên cứu về kỹ năng kỹ thuật làm thơ, luật đường, tứ tuyệt, lục bát, song thất lục bát v.v... không thể tuỳ tiện muốn viết thế nào thì viết. Vìết một đoạn văn rồi cứ xuống dòng liên tục và tự khen nhau hay như anh chàng Chế Lan Viên chẳng hạn. Theo nền mạo hoá Maoít, Lêninít thì Hồ và các văn thi sĩ cộng sản khuyến khích lối làm thơ tự do vô tội vạ là để ngu dân. Vì làm thơ theo luật theo niêm rất vất vả, nhờ vậy mà trí tuệ phát triển lên, dân trí cao hơn đảng trí thì trị thế quái nào được. Đảng đang muốn ngu dân để trị mà?

Cũng may cho ông Hữu Loan chỉ làm thơ theo lối tự do mà cực hay vì bởi có cô vợ quá trẻ chết đột ngột. Sau này muốn làm thơ thực sự với những cảm hứng tức thì thường xuyên thì bắt buộc Hữu Loan phải học luật làm thơ cho thật đàng hoàng.

Người Việt Nam chúng ta mụ mẫm lâu vì bị cộng sản đầu độc, nên dễ hiểu lầm. Chuyện xe đất thồ gạch của Hữu Loan vô tình được nhiều người truyền khẩu huyền thoại hoá. Vì lầm tưởng Tố hữu đánh Hữu Loan vì bài thơ là chính, nên vô tình thần thoại hóa bài thơ ngô nghê nhưng rất chân thành của anh chàng Hữu Loan và họ vội nhầm là đỉnh cao cuả văn chương Việt Nam thế kỷ thứ 20.

Nếu xét về thơ tình dưới góc độ nghệ thuật tính truyền cảm thì thưà nhận là Tản Đà, Nguyễn Bính, Hàn Mạc Tử, Hồ Dzech, Đinh Hùng, Hà Thượng Nhân v.v... viết hay, họ viết đều tay và thường xuyên và họ đều biết làm thơ đường cả, họ nắm vững quy tắc làm thơ tứ tuyệt dùng trong thơ mới không đối chữ, đối câu.

 Như trên tôi đã nói, cái chuyện một doanh nhân hay một tổ chức bày trò mua bản quyền bài thơ của ông Hữu Loan, chưa biết chừng là do mưu mô của Tố Hữu, hay ban văn hoá tư tưởng gì đó? Một chiêu tung hỏa mù để lấy lòng văn nghệ sĩ, xóa án nhân văn giai phẩm, giải thoát linh hồn Tố Hữu có nguy cơ bị đày xuống chín tầng điạ ngục, và cũng là một chính sách ngu dân hiểm độc tinh xảo trong thời kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa?

Cũng có thể một doanh nhân nào đó thưà tiền, muốn chơi trội, hoặc qủa thực có tấm lòng nhân hậu mà khéo léo tế nhị giúp đỡ cụ Hữu loan về kinh tế?

Riêng tôi bài Màu Tím Hoa Sim hay bởi chữ tâm và tấm lòng nhân đạo thương người chứ không phải là một tác phẩm nghệ thuật cao siêu gì cho cam. Tôi chỉ đồng ý với annh Vương Ngọc Minh một nửa như nội dung bài thơ cuả anh. Nhân tiện cũng có vài bài thơ muốn được tâm sự với linh hồn thi sĩ Hữu Loan. Tuy thơ chưa hay gọi là cây nhà lá vườn cũng muốn được chia sẻ với bạn đọc

Xin chào anh Vương Ngọc Minh

Ngàn Năm Vẹn Tròn

Tâm sự cùng Vương Ngọc Minh

Ông Hữu Loan bước vào lịch sử

Bởi cuộc đời sầu tủi bi thương

Giưã bầy lang sói điên khùng

Tinh thần kẻ sĩ ngang tàng có hay

Cõi trần thế si mê tăm tối

Ánh hào quang sáng chói những ai?

Hữu Loan là một con người

Trái tim lương thiện ngậm ngùi thương đau

Màu sim tím xót xa rỏ lệ

Mái nhà tranh bi lụy tình quê

Xanh lam dặm nẻo sơn khê

Ru hồn dân tộc tái tê nỗi niềm

Thương Hữu Loan thương luôn màu tím

Tình vợ chồng đỏ thắm trái tim

Cái hay là bởi chữ tâm

Phải đâu nghệ thuật ngàn năm vẹn tròn…!

21.3.2010 Lu Hà

Có Ai Thắp Nén Hương Sầu Cho Tôi

chuyển thể thơ Hữu Loan: Màu tím Hoa Sim

Phận là gái ba anh bộ đội

Xa gia đình ở mãi chiến khu

Em trai bé bỏng ngây thơ

Vẫn chưa biết nói mẹ già anh thương

Tôi Hữu Loan người chồng vệ quốc

Đợi chờ em mái tóc còn xanh

Kết hôn ngày đẹp tháng lành

Không đòi áo cưới, yêu anh trọn đời

Tôi tranh thủ mấy ngày vội vã

Đôi dày đinh tầm tã hành quân

Bùn lầy lưá tuổi đang xuân

Em cười xinh xắn nồng nàn ngất ngây

Chàng độc đáo em say giản dị

Tình vợ chồng đắm đuối yên vui

Cưới xong rồi phải ra đi

Mấy ngày nghỉ phép ngậm ngùi trăng suông...

Vẫn ái ngại tào khang nồng thắm

Gái có chồng ảm đạm chiến tranh

Cuộc đời vệ quốc chiến binh

Biết đâu vĩnh biệt khi mình hy sinh?

Cũng khối kẻ rừng xanh núi đỏ

Nắm xương tàn mấy độ trăng thu

Linh hồn lạc lối quê nhà

Tìm người vợ trẻ nắng mưa rã rời

Nhưng không chết người trai khói lửa

Mà chết người em gái hậu phương

Em tôi một buổi bên sông

Cuốn trôi rờn rợn thê lương não nùng...

Tôi xin phép về làng thăm mộ

Mẹ tôi ngồi lã chã thương đau

Chiếc bình hoa cưới ngày xưa

Muội tàn bám lạnh vương sầu âm u

Thương mái tóc vẫn chưa tròn búi

Vội ra đi tủi hận hoàng hôn

Ái ân chưa trọn trăng tuần

Để anh côi cút tấm thân phong trần

Vẫn chưa thỏa lời trăn ý trối

Dặn gì nhau lần cuối em ơi!

Ngày xưa đồi tím sương rơi

Áo em cũng tím lòng tôi nghẹn ngào!

Tôi nhớ lại đèn khuya vắng vẻ

Một mình em vá áo cho chồng

Miệt mài trọn cả đêm trường

Bát cơm miếng nước tình thương dạt dào

Chiều đông bắc rừng mưa u ám

Ba người anh thê thảm bi thương

Cái tin em gái trôi sông

Đi nhanh hơn cả lấy chồng mừng vui

Gió thu sớm ngậm ngùi nước chảy

Dòng sông quê bàng bạc trăng ngàn

Em trai mới lớn băn khoăn

Ngỡ ngàng ảnh chị lệ tràn bờ mi

Gió hiu hắt mây trời bảng lảng

Chiều hành quân qua những đồi sim

Cỏ vàng héo uá trong tim

Nỗi buồn lay lắt im lìm bước đi

Muà sim chín lòng tôi tha thiết

Cảnh chiều hoang biền biệt Ninh ơi!

Ai hò biển lá xa xôi

Vô tình ác ý giữa đời thương đau...

Chiều hoang tím vàng thu không ngớt

Tôi ngân nga tha thiết lời ca

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chết sớm mẹ già chưa khâu...

Muà sim chín càng đau rớm lệ

Gió thông reo tê tái hồn thơ

Nấm mồ cỏ dại hoang vu

Có ai thắp nén hương sầu cho tôi!

20.3.2010 Lu Hà

Tỏ lòng ngưỡng mộ thương nhớ tới thi sĩ Hữu Loan

 

Bác Hữu Loan Ơi !

chuyển thể thơ Hà Phương: Giận Bác Hữu Loan

Cháu giận Bác ra đi vội vã

Để cho đời nức nở thương đau

Bên đồi sim tím hoang vu

Mưa ngâu sùi sụt nụ hoa đầu muà

Đồi sim tím âu sầu năm tháng

Giưã đất trời lãng đãng sương rơi

Thương yêu nhớ vợ u hoài

Bến sông hoa nở ngậm ngùi em ơi!

Cõi trần tục tỉ tê khâm phục

Một đời người khổ cực bi thương

Đoạ đầy Tố Hữu bất lương

Đấu tranh giai cấp thù riêng vợ chồng

Vợ Tố Hữu mặn nồng quyến rũ

Nhớ Hữu Loan món nợ thâm tình

Tiểu nhân sủi bọt râu xanh

Ghen tuông rờn rợn tử sinh phong trần

Cháu khóc bác Hữu Loan thủa nọ

Buổi loạn ly điên đảo trần ai

Biển dâu một cuộc vơi đầy

Cam lai khổ tận giưã đời thương đau

Đồi sim tím muà hoa ngào ngạt

Gió vi vu tha thiết người ơi

Linh hồn ở chín tầng mây

Bồng lai bột hải cõi trời vân du!

29.3.2010 Lu Hà

Nhớ Đồi Tím Hoa Sim

tặng nhà thơ Hữu Loan

Gió sớm hương về gọi nắng thu

Bâng khuâng tâm dạ nhớ hồn thơ

Thương chàng thi sĩ dòng sông Mã

Nhớ vợ hồn ma hẹn bóng chờ

Tôi biết rằng anh khóc đã lâu

Nỗi niềm đau khổ suốt canh thâu

Trái tim thi sĩ tình trong trắng

Hồn đã ghi sâu tấm mộng đầu

Tôi đọc bài thơ của Hữu Loan

Tấm lòng thương vợ khóc thi nhân

Gọi anh như thuở ngày xưa đó

Khắc ở trong tim một nỗi buồn

Ai đã xem thơ cũng nghẹn ngào

Thương anh vệ quốc cuả ngày xưa

Hành quân ngang trái mùa sim chín

Tím cả lòng anh lúc xế tà

Anh khóc vợ anh em gái xưa

Tình nàng dấu kín lúc khi nào

Mẹ Cha dạm hỏi mà chẳng biết

Như trái tim non trái chín mùa

Từ chiến khu Ba anh đã về

Không đòi áo cưới gái làng quê

Hương thơm giản dị màu sim tím

Thơm mái tóc xanh hẹn nỗi thề

Mấy ngày nghỉ phép cưới là đi

Đọng lại môi anh một nụ cười

Thương em gái nhỏ chiều quê ấy

Trằn trọc mưa rừng chỉ nhớ thôi

Ai biết làm sao được hở trời

Dòng sông rờn rợn quấn em đi

Lửa tình đôi lưá muà sim chín

Chẳng trọn tuần trăng hẹn với người

Anh chạy về thăm bóng xế tàn

Mẹ ngồi mộ tối khóc bên con

Bình hoa ngày cưới tàn đông lạnh

Mái tóc em xanh búi chửa tròn

Số kiếp loài người bạc thế sao?

Thương anh vệ quốc thuở năm nao

Phu thê chăn gối chưa tròn tháng

Mà đã tan ra một cánh sầu

Nặng nghĩa ân tình ôi thế nhân

Bài thơ muôn thuở nấc nguồn cơn

Thương đau cho dấu đồi sim tím

Biền biệt chiều quê bóng xế tàn

Nếu phải một đời đi vắng xa

Tình quê Nam Việt vẫn bao la

Hôm nay ngồi đọc đồi sim tím

Vương vấn lòng ta nỗi nhớ nhà!

24.8. 2008 Lu Hà

Tình Quê

chuyển thể thơ Hữu Loan: Hoa Luá

Hương ngào ngạt đồng xanh hoa lúa

Đôi mắt nhung chan chứa người ơi!

Mênh mông thăm thẳm chân trời

Cay đa giếng nước bồi hồi tình quê

Trải gió bụi sơn khê vạn nẻo

Nhạc quê hương cổ độ trăng lên

Xôn xao chim chóc vang ngân

Lời ca như thể mưa ngàn suối reo

Gió thu sớm vi vu thánh thót

Để lòng anh tha thiết hội muà

Đánh đu vật trụi cuộc cờ

Dân ca quan họ mặn mà xa bay

Trai với gái thôn Đoài thôn Thượng

Ván thăm thuyền một mảng trầu cau

Yêu nhau cởi áo cho nhau

Về nhà dối mẹ qua cầu gió bay

Núi bát ngát sông đầy hương nội

Khói sương lam phủ mái nhà tranh

Ngân Hà một khoảng trời xanh

Mười mong chín nhớ cho mình yêu nhau

Cầm bàn tay đậm đà ân ái

Tuổi hai mươi một trái tình si

Ngực căng mắt biếc xa xôi

Tràn đầy nhựa sống tuổi đời trắng trong

Một toà ngọc hiền lương đắm đuối

Thương quê hương bất diệt tình em

Tào khang trọn nghiã tình thâm

Răng long tóc bạc thì thầm thông reo

22.3.2010 Lu Hà

Chuyển thể từ thơ tự do của Hữu Loan viết tặng vợ, đã có 10 mặt con với ông


Sau đây là một nguyên tác của Hữu Loan:

Màu Tím Hoa Sim

Tác giả: Hữu Loan

Nàng có ba người anh

Đi bộ đội

Những em nàng còn chưa biết nói

Khi tóc nàng xanh xanh.

Tôi là người chiến binh

Xa gia đình

Yêu nàng như tình yêu em gái

Ngày hợp hôn nàng không đòi may áo cưới,

Tôi mặc đồ quân nhân

Đôi giày đinh bết bùn đất hành quân,

Nàng cười xinh xinh

Bên anh chồng độc đáo.

Tôi ở đơn vị về

Cưới nhau xong là đi!

Từ chiến khu xa

Nhớ về ái ngại

Lấy chồng đời chiến chinh

Mấy người đi trở lại

Lỡ khi mình không về

Thì thương người vợ chờ

Bé bỏng chiều quê ...

Nhưng không chết người trai khói lửa

Mà chết người gái nhỏ hậu phương

Tôi về không gặp nàng

Má tôi ngồi bên mộ con

Đầy bóng tối

Chiếc bình hoa ngày cưới

Thành bình hương

Tàn lạnh vây quanh ...

Tóc nàng xanh xanh

Ngắn chưa đầy búi

Em ơi!

Giây phút cuối

Không được nghe nhau nói

Không được trông thấy nhau một lần.

Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím

áo nàng màu tím hoa sim

Ngày xưa một mình

đèn khuya

bóng nhỏ

Nàng vá cho chồng tấm áo

ngày xưa...

Một chiều rừng mưa

Ba người anh

Trên chiến trường Đông Bắc,

Biết tin em gái mất

Trước tin em lấy chồng.

Gió sớm thu về

Rờn rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên

Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị

Khi gió thu về

Cỏ vàng chân mộ chí.

Chiều hành quân

Qua những đồi sim ..

Những đồi hoa sim ...,

Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết

Màu tím hoa sim

Tím cả chiều hoang biền biệt

Nhìn áo rách vai

Tôi hát trong màu hoa.

Áo tôi sứt chỉ đường tà,

Vợ tôi chết sớm mẹ già chưa khâu

Bài thơ Màu Tím Hoa Sim, viết để khóc người vợ đầu tiên của ông là Lê Ðỗ Thị Ninh, được nhà thơ Nguyễn Bính công khai cho đăng trên Trăm Hoa ở Hà Nội năm 1956, sau nhiều năm được truyền miệng. Ngoài Màu Tím Hoa Sim, bài Hoa Lúa của ông cũng là một bài thơ tình được nhiều người Việt ưa thích lắm.

   

Theo nhận xét của tôi: Đây là một bài thơ trung bình, Hữu Loan không biết làm thơ. Những tứ thơ chắt ra từ máu và nước mắt, câu chữ nối nhau tạm có vần điệu rất phù hợp với trình độ nông dân thất học, ngôn ngữ giản dị dân gian theo tiếng nói địa phương quê mùa mộc mạc mà đi vào lòng người. Còn nghệ thuật thơ phú thì đành xin lỗi hương hồn ông Hữu Loan là kém quá.

23.3.2010 Lu Hà