Tâm Sự Văn Chương Với Bạn Thơ Nguyễn Thanh Sơn

Tôi có quen một bạn thơ trên mạng Facebook. Tình cờ tôi được biết anh cũng từng viết báo và nay về hưu rất thích đọc thơ và chăm chỉ làm thơ. Anh đã hỏi tôi về thể thơ song thất lục bát. Vì sao ít người làm như vậy? Tôi đã nhiều lần tâm sự với anh trên mạng. Ta nên làm thơ song thất lục bát để dòng thơ này cuả dân tộc khỏi bị thất truyền. Anh nghe tôi đang luyện tập và nghiên cứu về thể thơ này.

Anh tự viềt một bài ca ngợi Hàn Mạc Tử. Tôi xin trích 4 câu đầu:

"Hàn Mặc Tử xin thầy sống lại

Bán cho con cả ánh trăng vàng

Trên đời thi sĩ lắm chàng

Đem vầng trăng ấy tặng nàng mộng đây …!"

Thanh Sơn: Thi sĩ Hà Lu ơi…tôi theo bạn làm thơ thể song thất lục bát đấy…Mình nghĩ thể thơ song thất lục bát chuyển vần dễ hơn lục bát nhờ có hai câu bảy. Nhưng , sao ít người làm ? Riêng bạn làm quá nhiều và quá hay . Ngưỡng mộ bạn thêm là có cô Hoà  Đàm Nguyễn thật sự cầu thị, tế nhị đầy thân ái với mọi người … học hỏi bạn ở thơ này quá chuẩn…

 Lu Hà: Ông bạn Thanh Sơn thân mến ơi! Vấn đề chính là nằm ở hai câu thất bởi lối gieo vần trắc ngoắt ngoéo nhiều người thấy rất khó gò cho nó đúng âm vận. Thường chỉ dùng đại vần trắc cho qua chuyện, miễn sao có trắc là được rồi, họ bất cần đồng vận hay đồng âm. Nên thơ không hấp dẫn nhuần nhuễn. Chính vì vậy người ta ngại không muốn làm tốn thời gian và lao tâm khổ trí.

Hai câu thất này không bình thường như các câu thất trong tứ tuyệt đường luật là do một khám phá cuả người Việt Nam, đại tổ sư là ông Nguyễn Gia Thiều được phong chức Ôn Như Hầu một võ quan kiêm văn quan. Ngoài ông ta ra không ai dám vượt mặt kể cả cụ Nguyễn Trãi với bài "Gia Huấn Ca" hay Đoàn Thị điểm với tuyệt tác "Chinh Phụ Ngâm", hay công chuá Ngọc Hân với "Ai Tư Vãn" v.v...  Dân tộc ta có 2 đại sư tổ: Lục bát thì có Nguyễn Du và song thất lục bát có Nguyễn Gia Thiều.

Chúc ông nghiên cứu sâu về thể thơ này. Ngày xưa tôi cũng phải khổ luyện ngoài học thuộc nguyên tắc làm thơ song thất lục bát, ngoài ra mỗi ngày tôi phải học thuộc 30 câu thơ trong "Cung Oán Ngâm Khúc " tối về lẩm nhẩm trước khi đi ngủ xem thuộc chưa? Thuộc rồi và hôm sau lại quên chỉ còn nhớ lõ mõ lờ mờ. Nhưng tôi không cố đấm ăn xôi,quên thì thôi không học nưã mà  lại học tiếp trang khác cũng đúng 30 câu....Hôm nay thuộc và ngày mai lại quên cho hết cả tập thơ. Tôi phải kiên trì luyện tập kiểu như vậy đó ông a! Cũng khổ hạnh và vất vả lắm cho cái niềm say mê chả giống ai cuả mình ông ơi!

Dù cho tôi không thuộc cả tập "Cung Oán Ngâm Khúc" cho cả đời. Nhưng trong đời tôi cũng đã thuộc rồi dù chỉ được có 30 câu trong một ngày, rồi béng đi thì sao? Tôi cố tạo ra lớp sương mờ liên tục về ảo ảnh linh hồn ông Nguyễn Gia Thiều. Nên tôi chả giống ai cả là như vậy đó.

Nếu ông quyết tâm thử làm theo phương pháp cuả tôi xem sao? Đơn giản nhưng phải kiên trì. Làm thơ là do lòng mình, do cảm hứng còn ông khát khao giống như nhiều người vn muốn có được một bài thơ để đời thiên thu bất hủ thì xin ông hãy quên ngay đi cái mộng ước này. Đó là mộng ước cuả kẻ tầm thường háo danh thôi ông ạ.

Người thi sĩ thực sự làm thơ vì những giọt nước mắt đắng cay cuả cuộc đời mà anh ta không thể tự đứng giưã ngã ba đường tự cào cấu vào mặt mình giãy duạ kêu khóc mà anh ta  tự chảy những giọt nước mắt lặn vào trong để chắt lọc ra những câu thơ qua cái tài cuả anh ta và khẩu khí văn chương sẵn có cuả mình. Những giọt nước mắt nuốt vào trong là những giọt nước mắt thật nhất hơn hẳn những giọt nước mắt chảy ra ngoài cho mọi người nhìn thấy như kiểu nước mắt cá sấu ông ạ. Ông bạn đã từng xem phim tài liệu, thấy Hitler khóc bao giờ chưa, nức nở sầu thảm như một đưá trẻ con.

Còn Thày Hàn Mạc Tử cuả ông không phải là cao thủ song thất lục bát, cả đời họ Hàn chỉ có một hay hai bài song thất lục bát ngắn ngủi thôi. Ông chọn nhầm Thày rồi, hãy tìm thày giáo Nguyễn Gia Thiều và  cô giáo Đoàn Thị Điểm.

Trong thơ song thất lục bát: Hai câu thất là điểm mấu chốt vì vần trắc phải gieo vần chuẩn như: thót-tót, khốt - mốt, lẹt- tẹt, bảng - bạng, khẳng - khẵng, lạng- khạng, cùng lắm là tót- tét, hót - hét v. v... còn những chữ vần trắc như kảng - nhãn, chí - tịp v. v... là gò ép vô tội vạ.

Để chưã thẹn cho sự bất lực cuả mình nên nhiiều nhà thơ nhà bình luận vn nhiều thập kỷ nay từ ông Hữu, ông Thanh, ông Diệu v. v... đã viết bài công kích thơ song thất lục bát là cổ hủ không phù hợp với bước tiến cuả thời đại và họ cổ suý cho lối thơ tư do đại chúng theo tinh thần nghệ thuật vị nhân sinh thiết thực phục vụ cho công tác chiến đấu, lao động và sản xuất nông nhiệp nhằm tăng nhiều sản lượng luá gạo hay than sắt đá gì đó.

Chính vì sự nhiêu khê phiền toái cuả vần trắc mà các nhà thở nổi khùng lên không làm nưã họ thi nhau thể thơ 8 chữ, 7 chữ, hay lục bát, phần lớn là tự do cho dễ nhai theo phong trào tăm hoa đua nở.

Còn Hàn Mạc Tử đến nay gom lại chưa đủ một trăm bài, Tất cả di sản cuả anh trước khi chết có trao lại cho Quách Tấn. Có lẽ ông bạn thân Quách Tấn lại để thất lạc mất,  nên bây chỉ còn có bấy nhiêu thôi. Sinh thời họ Hàn rất khổ tâm về cánh văn sĩ bắc Hà cứ liên tục tấn công ông đứng đầu là Xuân Diệu và Tố Hữu . Xuân Diệu gọi họ Hàn là nó, y, hắn.  còn bảo rằng: Nó lưà chúng ta, thơ nó tởm lợm ma quái ghê ghê thế nào ấy. Họ cho ông Tử điên loạn làm thơ, hàng chục năm đằng đẵng chỉ có dân miền Nam là cảm thông kính trọng Hàn Mạc Tử. Sau năm mươi năm thì cả nước đều thích thơ Hàn cả và gọi ông là thiên tài. Nhiều nhạc sĩ vì vấn đề kinh tế cũng nhân đà đó mượn gió bẻ măng chớp thời cơ phổ nhạc để kiếm lợi. Ngày nay họ Hàn bỗng nhiên từ bùn đen thân chó nhảy vọt lên cưỡi voi , được coi là thánh thơ cuả dân tôc vì con người càng ngày càng thông minh hơn, hiẻu Hàn hơn, thương Hàn hơn, lắm người thân tàn ma dại, bại hoại danh liệt, bệnh tật khốn khổ khốn nạn ra như cảnh họ Hàn. Nhờ vậy mà thơ Hàn đã đi vào con tim khối óc cuả nhiều người.

Dù muốn hay không thì nhà nước phải vinh danh họ Hàn. Thơ hay một đồn 10, 10 đồn trăm, trăm đồn vạn, vạn đồn triệu .Thực lòng tôi cũng rất thích thơ Hàn Mạc Tử, tôi dành nhiều thời gian để cảm tác thơ anh. Nhưng tiếc thơ anh quá ít, tiếc thật. Tôi mới đọc hiện nay chỉ có khoảng 60 đến 80 bài. Tôi muốn tìm thêm nhưng không thấy nưã trên mạng. Buồn thật, thương ông Hàn MạcTử lắm.

Chúc ông bạn vui.

 Gửi bạn Nguyễn Thanh Sơn bài thơ song thất lục bát để tham khảo. Chúc bạn vui.

Thương Một Mảnh Hồn

Hàn Mạc Tử thiên thần bất diệt

Anh đi rồi biền biệt sầu thu

Hồn thơ ngây ngất sương mù

Đất trời Đà Lạt vi vu gió luà

Đời thi sĩ dãi dầu mưa nắng

Đám mây hồng bảng lảng cô liêu

Mộng Cầm bóng liễu xiêu xiêu

Thương người quân tử tiêu điều hoàng hôn...

Hồn thu mộng đòi cơn sóng vỗ

Bên túp lều lã chã mưa rơi

Vi lô lau lách rã rời

Côn trùng rên rỉ ma cười thâu đêm...

Lời tình thật êm đềm sông nước

Bao oán hờn lạc bước nơi đây

Ngậm ngùi dòng lệ đắng cay

Hàng hiên thánh thót vơi đầy năm canh...

Trăng đợi gió trên cành dương liễu

Tấm thân vàng yểu điệu sóng soài

Làn da mát rượi u hoài

Hằng Nga ẻo lả trần ai não nùng...

13.12.2012 Lu Hà